23 januari 1950

24 jul 23 januari 1950

23 januari 1950

‘De commandant van het leger van de ‘Ratoe Adil’ (Javaans voor rechtvaardige vorst), de voormalige reservekapitein van het KNIL, Westerling , is hedenochtend vroeg Bandoeng binnengetrokken.

Af en toe verbrak een geweerschot of het geratel van een machinegeweer de stilte, in de nog lege straten, aldus de correspondent van Reuter. Niets wees op enig verzet van de troepen der Indonesische Republiek. Enkele uren voor de aanval, zo gaat Reuters correspondent verder, vertelde Westerling mij, dat hij van plan was de Tentara Nasional Indonesia (TNI) de geregelde strijdkrachten van de Republiek in West-Java en Batavia op te rollen, het kabinet te arresteren en een nieuwe regering te laten vormen. Aneta meldt, dat de troepen van Westerling Tjimahi en het hoofdkwartier van de TNI te Bandoeng hebben bezet.

Bandoeng

Een woordvoerder van het Indonesische leger te Djakarta heeft verklaard, dat Bandoeng is aangevallen door ‘meer dan zeshonderd man ongeregelde troepen, die de stad uit het Westen en het Noorden binnenvielen’. Het Indonesische kabinet was te Djakarta in vergadering, toen de aanval begon. Drs. Hatta, de eerste minister, onderbrak de vergadering voor over leg met de Nederlandse Hoge Commissaris.
Daarna gaf hij samen met Hirsfeld een verklaring uit over de situatie.

G.d.M.:
Hirsfeld was Hoge Commissaris van 14 december 1949 tot juli 1950 besloten hadden, dat ‘gezamenlijk zou worden opgetreden’. Een Indonesische woordvoerder legde dit uit als te betekenen, dat de Nederlandse legerautoriteiten zouden pogen de Nederlandse deserteurs in bedwang te houden, die in het leger van Westerling dienen.

Het Nederlandse leger heeft nog een divisie-hoofdkwartier te Bandoeng, maar alle Nederlandse strijdkrachten zijn daar, evenals elders in Indonesië in kazernes geconsigneerd. Westerlings troepen hebben ook het hoofdbureau van politie te Bandoeng bezet. Het normale contact met Djakarta werd verbroken toen een der telefooncentrales in handen van de aanvallers viel. Van de zijde der Nederlandse troepen te Bandoeng is verklaard, dat de strijdkrachten in de kazernes zullen blijven in afwachting van instructies. Volgens Reuters correspondent stonden Nederlandse burgers aan het hoofd van enkele pelotons van Westerling. De aanvallende troepen waren in groene uniformen gekleed, gedeeltelijk gemotoriseerd en hadden de beschikking over voldoende automatische wapens.
Zij vertelden aan de correspondent van Reuter, dat kort na het begin van de aanval, de Indonesische strijdkrachten, die de dorpen in de buurt van Bandoeng bezetten naar de heuvels waren uitgeweken.

Westerling had Zaterdag journalisten ontvangen in zijn tijdelijk hoofdkwartier’, ergens buiten Bandoeng.
Hij heeft toen ondermeer gezegd, dat de regering der R.I.S. van plan is een inval te doen in Nieuw Guinea, ‘op dit ogenblik, nu zij alle pogingen in het werk dient te stellen om in haar eigen gebied voor orde en rust te zorgen’. ‘Ik weet’-zeide Westerling- ‘van mensen van het Indonesische leger, dat er landingsdetachementen met landingsvaartuigen worden opgeleid, zowel openlijk als in het geheim, voor een landing in Nederlands Nieuw Guinea.

Of men de moed zal kunnen vinden om het plan ook uit te voeren, is een andere vraag’. Westerling voegde hier aan toe, dat in weerwil van de bedreigingen ‘der z.g. regering’ om hem te arresteren, hij nog steeds op vrije voeten is, want zeide hij, men weet dat mijn arrestatie ernstige gevolgen zou hebben, daar ik in staat ben een massabeweging in het volk te ontketenen, die de regering omver kan werpen.
Minister Götzen, minister zonder portefeuille, die tevens optreedt als waarnemend minister van Uniezaken en Overzeese Rijksdelen, heeft het ANP medegedeeld dat nog geen bevestiging is ontvangen van de actie van Westerling.
‘Ik moet’, zo zeide hij, ‘een dergelijke actie ten sterkste veroordelen, omdat ik voorzie, dat de consequenties daarvan niet anders dan funest voor Indonesië kunnen zijn’.

Volgens een hedenmiddag ontvangen Reuter bericht ‘beheersen de Nederlandse troepen de stad Bandoeng goed, blijkbaar na een informele overeenkomst met de troepen van Westerling.
De troepen van Westerling lieten de Nederlandse troepen, die zich toen de actie begon, achter barricades van prikkeldraad bewogen en tanks gereed hielden, ongemoeid. Zij begonnen, aldus vervolgt Reuter, na de bovenvernoemde informele overeenkomst terug te trekken tot vlak buiten de stad.
‘Aneta’ meldt nog de volgende bijzonderheden omtrent de actie van Westerling:
Troepen van Westerling trokken via de grote postweg het centrum van Bandoeng binnen.
Op waarschuwingsschoten in de lucht volgde ‘een sauve qui peut’ (redde, wie zich redden kan) van het publiek in de straten.
Bij het hoofdkwartier van de TNI en de grote hotels ontstonden korte vuurgevechten. Gemeld wordt, dat de APRA ‘arrestaties verrichtte’ en dat de gevangenen, allen burgers op vrachtauto’s werden weggevoerd. Voorts wordt te Bandoeng vernomen dat een deel van het Korps Speciale Troepen, dat vroeger onder het commando van Westerling stond, zich bij de APRA aansloot.
Het Indonesisch Rode Kruis maakte onmiddellijk een begin met de berging van de stoffelijke overschotten van slachtoffers.

Groene en rode baretten van het voormalig Korps Speciale troepen zijn hedenochtend na vuurgevechten de politiekazerne van de stad Djakarta binnengedrongen, aldus vernam Aneta van de zijde van de politie.
Op verscheidene plaatsen in het centrum van Djakarta geschiedden ongeregeldheden.
O.m. werd gevochten in de buurt van Sawah Besar, waar zich de politiekazerne Karang Anjer bevindt.
Een aantal straten in het stadscentrum werden afgezet, o.m. de Pasar Baroe, de grootste winkelstraat. Een mobiele Brigade, de Polisi Militer, troepen van het basiscommando en een overvalspatrouille zijn naar Sawah Besar gedirigeerd.
Ook op andere plaatsen worden aanvallen uitgevoerd: o.a. bij Tjiandjoer waar hevige vuurgevechten werden geleverd tussen de veertig man sterke groep van APRA en de politie en TNI.
Aan beide zijden vielen doden.
Met achterlating van vier jeeps trok de APRA-groep tenslotte de bergen in, waar zij werden achtervolgd door politie en TNI.
In overleg met de autoriteiten zijn de scholen in Bandoeng tot Maandag gesloten.